Gesetteld, kava drinken en Ha'apai

Het is alweer een tijd geleden sinds we het vorige verhaal online gezet hebben. Dat komt omdat ons leventje in Vava’u steeds normaler begint te worden waardoor we minder gemotiveerd zijn om onze belevenissen online te zetten dan wanneer we actief aan het reizen zijn. Toch hebben we de afgelopen weken wel het een en ander beleeft dat de moeite waard is om te vermelden. Zo hebben we in korte tijd enorm veel mensen leren kennen. Tot nu toe hebben we ons vooral opgehouden in de buurt van de yachties en de blanken die hier bedrijfjes runnen, met uitzondering van onze Tongaanse buren en de collega’s van Miriam in het ziekenhuis. De meeste tijd hebben we doorgebracht met Craig uit Zuid-Afrika, die op de eilandengroep Ha’apai een bar heeft en tijdens het cycloon seizoen zijn jacht in Vava’u heeft liggen, Eric uit de US, die bezig is met een solo zeiltocht rond de wereld van een jaar of vijf en een wisselend groepje geneeskunde studenten uit de UK die voor een paar weken op Vava’u zijn om vakantie te vieren om in het ziekenhuis te werken. Omdat we meestal samenkomen in een bar in de baai wordt deze vaste groep aangevuld met allerlei vreemde snuiters (meestal blanken) die af en toe iets komen drinken wat wel zorgt voor de nodige afwisseling. Er hangt meestal een prettige sfeer en iedereen blijft ons voorhouden dat dit in het hoogseizoen alleen nog maar meer wordt, als het eiland wordt overspoeld met yachties van overal over de wereld. Op de late karaoke avondjes komen we soms de oud minister van landbouw tegen die wel van een biertje en een feestje houdt. Hij is overal in de wereld geweest, onder meer 10+ keer in Nederland voor zijn baan en schijnt zeer geleerd te zijn. Als we hem tegenkomen begroeten we hem standaard met “how are you” waarop hij meestal iets antwoordt in de trend van “I am feeling a bit horny today” :), gevolgd door een uitgebreide beschijving van zijn gevoelens en allerlei nuttige levenslessen waarvan we het meeste niet verstaan afgewisseld met een lachsalvo waaraan niemand weerstand kan bieden met als gevolg dat hij continue in de slappe lach ligt met zijn omstanders. Erg amusant.

Duiken
Dagen waarop alles op een laag pitje draait worden afgewisseld met wat drukkere dagen sinds we allebei aan het duiken zijn geslagen. Ik heb sinds een paar weken een deal met een duikcentrum die mij in staat stelt om te gaan duiken als ze gasten hebben en daarnaast mag ik assisteren bij de cursussen die ze draaien. Daarnaast blijkt de schrijfster van het lesmateriaal van PADI (duikorganisatie) op Vava’u te wonen en is ze van plan om eind juni een PADI instructeurscursus te organiseren. Komt perfect uit voor mij omdat ik tot de cursus begint kan oefenen bij het duikcentrum om vervolgens de trainingweek voor het instructeursexamen in te gaan. De eerste cursus die ik kon assisteren was de open water cursus van Miriam en Becky (med. Stud.). Miriam heeft de cursus in ongeveer anderhalve week gedaan met het nodige oponthoud omdat de instructrice ziek werd tussendoor, waarbij Miriam soms dagen had waarbij ze ‘s ochtends in het ziekenhuis werkte, ‘s middags twee duiken maakte, en vervolgens ‘s avonds weer in het ziekenhuis verscheen.

Kava drinken
Een van de meest memorabele avonden voor ons was de keer dat we met Becky, Eric en Craig naar een kava bar gingen bij de brandweer. Kava is een drankje gemaakt van een wortel die een licht verdovende werking heeft. In tegenstelling tot de meeste andere verdovende middelen is de werking heftiger bij iemand die het vaker gebruikt dan bij iemand die het voor het eerst doet. Kava wordt door Tongaanse mannen gedronken in special kava bars en de dichtstbijzijnde bar bevindt zich bij de brandweerkazerne. In het midden van de kava bar staat een grote emmer met daarin de kava opgelost in water. De kava wordt verstrekt in rondes, waarbij iedere ronde wordt afgewisseld met een Tongaans lied gezongen door alle mannen in het café begeleid door yukelele-achtige instrumenten. Het is moeilijk om het in woorden over te brengen maar het klinkt geweldig (meerstemmig e.d., iedereen kan fantastisch zingen hier). Omdat vrouwen eigenlijk niet mee mogen drinken in een kava bar, moesten Miriam en Becky de kava voor de mannen en zichzelf serveren. Omdat de werking van kava niet zo goed merkbaar is voor leken en omdat er op het gemiddelde kava avondje zo’n 300 liter aan kava gedronken wordt hebben we kava gedronken totdat we op knappen stonden en merkten we het een beetje :). Uiteindelijk was het de atmosfeer in de bar wat het zo speciaal maakte. We gingen rond een uur of twaalf naar huis maar ik moest tot een uur of twee zorgen dat ik niet ging liggen omdat alles er dan uit zou komen.

‘Tongaanse’ verjaardag
Een andere memorabele dag was de verjaardag van Huli, die onze favoriete bar, de Mermaid, runt. Craig en Eric zouden vriendinnen van haar meenemen op hun boten en Pieter en ik mochten ook komen. Lang niet iedereen kwam opdagen, een deel van de groep was namelijk al twee dagen lang non-stop aan het drinken. Uiteindelijk gingen er vijf dames en een heer mee, naast de panlangis. Het zusje van Huli, Taina, was al behoorlijk drunken voor vertrek en op weg naar onze bestemming (een baai met turquoise water) ging er steeds meer in. Ze moest van twee andere dames ook shotjes nemen, behalve als ze bepaalde opdrachten uitvoerde (zoals Erik een kusje geven). Onze boot met Taina, twee vriendinnen en met Eric als kapitein was een stuk langzamer dan de andere en wij hadden de waterballonnen aan boord. Toen wij aankwamen werd het watergevecht daarom geopend, waarbij een van onze bootleden totaa doordraaide waardoor wij uiteindelijk natter werden dan de andere boot. Dit was nog maar het begin van het feestje, waar enorm veel gegeten werd, ranzige grappen gemaakt werden en uiteindelijk Craig’s boot total ondergekotst werd. Wij stonden er aardig versteld van, lagen er goed van in een deuk maar waren iets te nuchter om ons er in te mengen;) De (Tongaanse) man die mee was, is een man die is opgevoed als een vrouw. Dit schijnt een normaal verschijnsel te zijn in families die teveel jongens hebben, omdat ook de vrouwelijke taken binnen een familie vervuld moeten worden. Hoe en wanneer deze rol iemand wordt ‘opgelegd’ zijn we nog niet achter, het is een interessante gewoonte. Vaak gedragen deze jongens zich erg vrouwelijk en zijn waarschijnlijk homofiel en dit is totaal geaccepteerd binnen de Tongaanse cultuur. Op de terugweg kreeg Pieter ook nog wat liefdesverklaringen van hem toegeslingerd, het eerste teken dat hij hier erg goed in de markt ligt. Craig had ons verteld dat het uitbundig los gaan normaliter iets is wat buiten de haven losbreekt, zodat niemand het ziet, maar helaas was iedereen te dronken om te beseffen dat we weer terug in de haven waren. Ook schrok Huli er van toen ze erachetr kwam dat het zondag was, de rustige, kerkelijke dag. Het was een hele belevenis om het feestgedruis mee te maken!

Ziekenhuis
In het ziekenhuis begint iedereen me nu goed te kennen. Ook laten ze me al veel meer doen, ik heb eindeijk wat patienten zelf kunnen zien en doe praktisch al het lichamelijk onderzoek. Bij wat vreemdere problemen (dus niet het hoestje, abces, rugpijn of diarree sinds 1 dag) betrekken de health officers me vaak bij wat het kan zijn. Ik heb gelukkig alle handelingen die je 1 keer gedaan moet hebben uitgevoerd (catheter, hechtingen, injecties etc.) en ken het reilen en zeilen van het ziekenhuis wel een beetje. Net als in Tanzania is alles hier vaag en blijven dingen erg lang onduidelijk, met name omdat op al je vragen een onduidelijk of verschillend antwoord komt. De taken die ik nu nog het minst begrijp is die van mijn begeleider, de doctor in charge. Hij heeft soms ‘meetingen’ of ‘ziet wat patienten’, maar wil daar dan niet teveel over kwijt. Een deel van deze patienten krijgen denk ik een speciale behandeling, waaronder bijvoorbeeld het ziekenhuispersoneel. Ook ging onze visumaanvraag wel verdacht snel en soepel nadat Edgar had gebeld met iemand van het kantoor daar. Later bleek de echtgenoot van de medewerker van de immigratiedienst nog een medische keuring van Edgar te moeten krijgen. Soms ziet hij echter erg interesante patienten die ik wel erg graag wil zien, zoals een kindje met hydrocephalus.
Ik ben er de laatste tijd wel achter gekomen dat sommige dingen die me eerst verteld waren niet helemaal kloppen, de verscheidenheid aan antibiótica is namelijk behoorlijk groot. Er is wel een x-ray en een echo apparaat, er is een AED (waarvan een dokter alleen bang is om hem te gebruiken, omdat hij bang is teruggeschokt te worden), alleen geen ECG apparaat en er is geen vervoer mogelijk naar een groter ziekenhuis. De zorg is voor iedereen gratis, wat waarschijnlijk de redden voor de geringe faciliteiten is (tesamen met het lage inwonersaantal natuurlijk). Veel geld is namelijk afkomstig van Tonganen die buiten Tonga werken en het geld naar familie opstuurt. Hierover kan de overheid echter geen belasting heffen en heeft de overheid dus relatief minder geld dan je zou verwachten.
De eerste weken zten we me acht medische studenten in het ziekenhuis, en na het vertrek van Becky ben ik als enige overgebleven. Dit scheelt wel, het is veel makkelijker om wat te doen als er niet ook 7 andere studenten in de weg lopen (alhoewel het buiten het ziekenhuis natuurlijk leuk is dat ze er zijn :))

Ha’apai
Craig had zijn vertrek terug naar Ha’apai al een tijdje uitgesteld, maar nu ging het er toch echt van komen. Omdat het hem leuk leek dat we allemaal zijn café en land zouden zien en ons graag een zeiltocht aan wilden bieden, vroeg hij Becky en ons mee. Na wat getwijfel van mijn kant of ik wel een paar dagen kon missen, moest ik toch aan de verleiding toegeven (helemaal omdat in Nederland nu ook wat feestdagen aan de gang zijn :)) en besloot dan de komende weekenden altijd te gaan werken. We vertrokken afgelopen zondag eerst naar een baai (Port Maurelle), zodat we makkelijker weg konden. Om middernacht vertrokken we richting Ha’apai, midden over de Pacific. Voor de nuchtere Hollanders was het natuurlijk te woest, waarbij vooral ik me de hele reis misselijk voelde en behoorlijk wat keren heb overgegeven. ‘s Ochtends kon ik lekker buiten liggen met een bescheiden zonnetje en een lekkere brie swat wel wat goed maakte. Het laatste deel van de toch hadden we regen en wind van de verkeerde kant, waardoor de tocht ipv 14 uur 18 uur duurde. Het mooie was wel dat we op het laatst net een mooie grote vis vingen, Pieter hielp Craig om hem binnen te halen en zijn week was meteen al goed. De bedoeling was om 1 dagje te bijven en dan terug te vliegen, maar de vliegtickets bleken uitverkocht. We zouden dan de ferry twee dagenlater nemen en ondertussen op een andere half onbewoond eiland, met alleen wat basic plaatsen om te slapen, doorbrengen. Dit was een fantastisch eiland, met een wit en zacht strand helemaal voor jezelf, turquoise water en vlak voor de kust koraal om te snorkelen. De eerste avond zaten wij er met nog twee Fransen en Becky en hebben de hele avond doorgebracht met de eigenaar, zijn vrouw en neef. De eigenaar verplichte ons zowat te blijven, maar heel veel zin hadden we daar niet in. Hij was namelijk stomdronken en er zijn in total 3 ½ fles sterke drank doorheen gegaan, waarna we tijden naar zijn monologen moesten luisteren. De verhalen waren in het begin erg interessant, de alcohol deed de verhalen alleen weinig goeds. Er was nog afleiding van zijn neef die hem af en toe wat de gek aan stook. Deze neef was een bouwvakker en begon steeds meer vrouwelijke trekjes te krijgen naarmate deavond vorderde. Op een gegeven moment vroeg hij aan Pieter: “ Do you like builders?”, waarna Becky in een deuk lag. Pieter bleef de onschuld zelve en antwoordde heel serieus de vraag, “do you mean buildings? Yes, I like buildings, you must also like buildings, as a builder…” Zijn vrouw was nog nuchter en lag constant in een deuk om alle opmerkingen, hele leuke vrouw. Wij waren veels te bang om ‘rude’ te zijn, wat het gesprek niet bevorderde. De volgende dag kwam Craig langs omdat hij land heeft op het eiland en een kampvuurtje wilde maken met ons. Het bleek dat de ferry een dag eerder zou gaan, een prima compromis voor ons. De eigenaar was inmiddels van de drank af en bleek erg aardig. Tijdens het kampvuur viel hij in slaap van vermoeidheid. De volgende dag moesten we deboot halen. Craig bracht ons naar het hoofdeiland waar de boot al dreef in de haven. Er was een varken ontsnapt uit het ruim, wat erg grappige taferelen opleverde. Een varken dat rustig de hele haven doorzwom en vijf mannen die al seen gek probeerden het varken terug te halen. Volgens de vrouw van het loket vertrok de boot als het laden en lossen klaar was, dat was ongeveer over een uur. We kochten snel wat boodschapjes, zeiden doie tegen Craig, kwamen na 10 minuten terug, en…… de boot was al lang en breed weg! Die was blijkbaar vertrokken op het moment dat wij wegliepen! Alles wees erop dat we hier moesten blijven blijkbaar. Het levered veel gelach op, want we waren blijkbaar de eerste palangis die ooit de boot hadden gemist.
Craig wilde terug naar zijn land op het andere eiland en nam ons weer terug daarnaartoe. . Craig wil hier een kleinschalige bar opzetten voor de mensen die op het eiland verblijven en yachties. De naam hebben Becky, Pieter en ik bedacht: Nemo :) We hebben op het land beachvolleybalveld opgezet, en een mooi potje gespeeld, nog wat extra gesnorkeld, nog een kampvuurtje gemaakt en er het beste van gemaakt :) Het vliegtuig waarvoor we meteen tickets hadden gekocht werd niet gecanceld, dus konden we eindelijk naar huis. Ik ben meteen naar het ziekenhuis gegaan, ze haden me al gemist, maar waren geukkig blij dat ik er weer ben, dat is dan ook weer erg fijn om te horen. Zometeen maar weer naar het ziekenhuis en de komende weekenden doorbikkelen, maar het was het waard!

Eten
Met eten beginnen we steeds saaier te e ten, we hebben de beste gerechten wel zo’n beetje uitgekozen en er is hier gewoon erg weinig varieteit. Af en toe komt er iets nieuws langs (zoals appels) en daar maken we dan meteen gebruik van. Pieter gaat niet mer elke dag naar de vismarkt, maar heeft maar in een keer een vis van 7 kilo (!) gekocht, waar we een tijdje mee kunnen doen :) Ook hebben we voor Craig, Eric en Becky kreeft klaargemaakt met aardappelsalade, we durven zelfs al voor anderen te koken ;)

Cultuurstukje
Wat ons meteen opviel aan de Tonganen is de gewoven matten die ze dragen om hun middel, het feit dat Pieter niet door meisjes wordt gegroet en aangekeken (en destemeer door de mannen ;)) en de nadrukkelijke zondagsrust die de Tongaan er op naleeft. Op zondag is vrijwel niks te doen (behalve brood kopen), klinkt er veel gezang uit de kerken en schijnt het verboden te zijn om alcohol te nuttigen en te werken. Dit laatste werd ons goed duidelijk toen we op onze tweede dag in Vava’u, op een zondag, een gratis lift van een taxichauffeur kregen. Waar ter wereld komt dat nou voor?

Omdat we hier wat langer zitten wilden Pieter en ik wel meer weten van deze cultuur en hebben ter introductie een heel mooi boekje hierover gekocht, geschreven door een palangi en een Tongaan. Hierin stonden soms bizarre feitjes en inzichten. Om jullie deze te kunnen uitleggen en citeren, moeten we eerst wat meer stukjes over de foundering van de Tongaanse cultuur citeren, anders snappen jullie er misschien weinig van ;) Het eerste stukje dat ik heb overgeschreven gaat over rankering.

We hebben inmiddels wel gemerkt dat alles niet zo strikt is als soms in het boekje beschreven staat, natuurlijk, maar het is een mooi middel om enigzins inzicht te krijgen en bijvoorbeeld niet als vraag te stellen of je hier ook abortus kunt plegen (men is vrij religieus en een kind wordt gezien als een blessing, een teken dat je een goed mens bent). Waarschijnlijk denkt niet 100% hier zo over, maar in een groep denk ik dat daar nooit openlijk over gesproken zal worden.

Rank
Tonga’s culture is founded on the concept of rank, and this cornerstone affects every aspect of a Tongan’s life. Since palangis don’t have “honoring rank” in their awareness of what is life about, it takes them a long time to understand why Tongans behave the way they do. Even when they intellectually grasp what rank means to Tongans, palangis still do not feel what it is to be a Tongan, and they probably never will.

Rank is so important that one Tongan will avoid speaking to another until s/he knows which of them ranks higher. This knowledge determines how they will interact. No two people in Tonga are ever equal in rank, even if they have to go back several generations to determine their relative status. Rank sets the tone for all interactions and responsibilities in a Tongan’s life. If you eliminate consideration of rank, you have pulled the rug out from under the Tongan culture.

Tonga has a three-tiered class system made up of 1) royalty 2) nobles, and 3) commoners. These classes are all determined by heredity. The eldest male in each of the 33 noble families bears the noble title assigned by the King and it is thereafter used instead of the name.

Other indications of rank include the fact that there is a special Tongan language that is spoken only to the King. Another Tongan language is spoken to all other royals and nobles, and the “regular” Tongan language is spoken among commoners. The majority of commoners are not fluent in the two higher ranked languages, so they avoid speaking to nobles or King.
Royals can only marry other royals or nobles. If a member of the royal family who is in line for the throne wants to marry outside this pool of individuals, s/he can only do so with the consent of the King in council.

Obvious (en not so obvious) order of rank among Tongans:
-Members of royalty are highest in rank
-Nobles are next highest
-Commoners are the lowest rank
-Men are ranked higher than women
-But within a family, sisters are ranked higher than brothers
-Relatives on the father’s side are ranked higher than relatives on the mother’s side
- Older people are ranked higher than younger people